Page 31 - Microsoft Word - BA 16.doc

Маълумки, экин майдонларининг тупроқ структураси аксарият ҳолларда тубдан
фарқланиши мумкин. Шунинг учун тензиометр ёки намликни ўлчаш ускуналари
тупроқ структураси ўзгаришига қараб экин майдонидан ўлчовларни олиш орқали
амалга оширилади. Экин майдони тупроқ структураси қанчалик хилма хил бўлса,
ўлчовларни ҳам кўпроқ олинишини тақазо этади.
Ушбу ускуналар кўрсатаётган эвапотранспиратция даражаси ва тупроқ
хусусиятларига қараб кунлик суғориш меъёрлари ҳамда вақт оралиқларини белгилаш
орқали аниқ суғориш меъёри аниқланади.
Экинларни томчилатиб суғориш тизими орқали суғориш жараёни, яъни вақтини
белгилашда қуйидагиларга амал қилинг:
Экинлар суғоришда иложи бўлса кунлик сувни ҳар бир экин туридан келиб чиқиб
суғориш оралиқларини тупроқ
хусусиятига кўра амалга оширинг,
бундан ташқари айрим экин
турларини куннинг қизиган ёки
туннинг ўртасида суғорилиши
мумкин эмас. Шунинг учун ҳаддан
зиёд куннинг қизиган ва тун
ўртасида (ўсимликларни уйқу
вақтида) суғориш тавсия этилмайди.
Агарда, куннинг қизиган вақтида
ўсимликларга сув бериладиган бўлса,
уларнинг илдиз қисмига бир мунча
илиган ҳолда сув етиб боради. Бу эса,
ўсимликларга стресс бериши
мумкин. Шунинг учун, ТСТларини
21-расм.
лойиҳалашда узоғи билан 18 соат
ичида тўлиқ суғориш имконини берадиган қилиб лойиҳалаш мақсадга мувофиқ
бўлади.

Экинларни суғоришда иложи бўлса кунлик сувни
камида 2 қисмга бўлиб суғоринг, айниқса сершағалли ва
тупроқ фильтрацияси кучли бўлган ерларда 3 га бўлиб айни
меъёрдаги сув билан суғоринг;
Экин майдонини суғориш жараёнида тупроқ
томонидан томчилатиб суғориш шлангларидан оқаётган сув
шимилиб улгурмасдан ер сатҳи юзасидан оқиши бошланса,
сувни тўхтатинг ва бир оз вақт ўтгандан сўнг шу ер
майдонини кайта суғоринг;
Ёғингарчиликка ишониб суғоришни кечиктирманг,
айниқса кам миқдордаги ёғинга ишониб, экинларни зарурий
сувдан махрум бўлишига йўл қўйманг;
Суғориш суви сифатини доимий назорат қилинг,
айниқса ёғингарчиликлар мавсуми вақтида томчилатиб
суғориш тизимини сув билан таъминлаш тизимидан
келаётган сув сифати назоратини кучайтиринг (сув билан
таъминлаб турган ариқдан сел оқавалари келиши
22-расм. натижасида, яъни ҳаддан ташқари лойқа сув томчилатиб
суғориш фильтрлари томонидан тозаланиб улгурмаслиги

31